အြန္လိုင္းလူငယ္ကဗ်ာစကားဝိုင္း။ ဆရာေအာင္ရင္ၿငိမ္း ေမးၿပီး လင္းလက္တာ၇ာ ေၿဖဆိုပါတယ္

ေမး  ၁။ ေအာင္ခ်ိမ့္အစ မုိဃ္းေဇာ္ အဆုံး ပင္မေရစီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာေခတ္တုန္းက အႏုပညာၾသဇာနဲ႔ ၀ါသမၻာ တည္ေဆာက္ႏုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ ၀ါရင့္ကဗ်ာဆရာ အမ်ားစု အေနနဲ႔ ေခတ္နဲ႔အညီ ကဗ်ာေရးဟန္အသစ္ေတြ
ဆက္ မဖန္တီးႏုိင္ေတာ့ဘဲ
ေခတ္ေပၚကဗ်ာအေဟာင္းထဲမွာပဲ ရပ္တန္႔က်န္ေနခဲ့ၾကၿပီလို႔ ကုိယ္ ထင္တယ္။ အာရုံခံစားပုံ လတ္ဆတ္ၿပီး လူငယ္ဆန္တဲ့ ေနမ်ဳိး၊ ပုိင္၊ ေမာင္ေဆးရုိး၊ မင္းေဆြႏွစ္၊ ႏုိင္မြန္ေအာင္သြင္၊ ခရမ္းျပာထက္လူ၊
ခုိင္ၿမဲေက်ာ္စြာ၊ ေမာင္ဖီလာ၊ ကုိေရြး သူတုိ႔ကေတာ့ ျခြင္းခ်က္ေပါ့ေလ။ ကဲ ညီေလးတုိ႔ အျမင္ကုိ ေျပာပါဦး။

ေၿဖ ၁။  ။
  ပင္မေရစီးေခတ္ေပၚဆရာေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္ေလးစားအားက်ခဲ့ရတ့ဲ ဆရာသမားေတြပါပဲဗ်ာ။ သူတို ့ကဗ်ာေတြနဲ ့ၾကီးျပင္းခဲ့ရတာပါ။ ရပ္တန္ ့က်န္ခဲ့တယ္ ဆိုတာထက္ ခရီးတစ္ခု ကို ခရီးေပါက္ေအာင္ ခ်ီတက္ခဲ့ၾကတာပါ။ မွတ္တိုင္ေတြ စိုက္ထူခဲ့ၾကတာပါ။ အဲ့ဒီ မွတ္တိုင္နဲ ့မတင္းတိမ္နိုင္တဲ့ အနုပညာေလာဘၾကီးသူေတြကေတာ့ ကိုယ့္အနုပညာကို ခြ်န္ျမေအာင္ သ,ရင္း သ,ရင္း ေရြ ့ေနတဲ့ ေခတ္ၾကီးနဲ ့အတူ လိုက္ပါေရြ ့လ်ားရင္း ရွိရင္းစြဲ မွတ္တိုင္ကေန ေနာက္မွတ္တိုင္ဆီ ေနာက္ေျခလွမ္းေတြ ခရီးဆက္ေနၾကတယ္လို ့ျမင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ ့ကလည္း ရွိရင္းစြဲ မွတ္တိုင္မွာ သူ ့တို ့အလုပ္ သူတို ့ပီပီသသ လုပ္ေဆာင္ေနၾကဆဲပဲေလ။  ဒါဟာ ျပႆနာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္အယူအဆနဲ ့ကိုယ္ ၊ ကိုယ့္ခံယူခ်က္နဲ ့ကိုယ္၊ ကိုယ့္သမိုင္းနဲ ့ကိုယ္ပဲေလ။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ဖို ့အတြက္ လူ ့ဘဝကို ရရွိခဲ့တာပဲ မဟုတ္လား။တစ္ခုပါပဲ။ ကဗ်ာေရးသူေတြသာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္က်န္ရစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေသဆံုးသြားၾကတယ္။ ကဗ်ာကေတာ့ ေခတ္နဲ ့အတူ ေရြ ့လ်ား စီးဆင္ေနမွာပဲ။ သမင္လည္ျပန္ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ အစဥ္အလာကဗ်ာ ေလးလံုးစပ္ေတြကေန ေမာ္ဒန္၊ ေမာ္ဒန္ကေန ေခတ္ေပၚ၊ ေခတ္ေပၚကေန အခု ေခတ္ျပိဳင္လို ့တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေခၚေဝၚေနၾကတဲ့ က်ယ္ျပန္ ့နက္ရိွဳင္း ရွဳပ္ေထြးလွတဲ့ ကြန္တမ္ပိုရာရီ အခင္းအက်င္းထိေပါ့။ လက္မခံခ်င္လည္း လက္မခံလို ့မရတဲ့ အေနအထားကို ေရာက္ေနပါျပီ။


ေမး ၂။ ညီေလးတုိ႔က ၂၀၁၀ အလြန္မွာ ထြက္ေပၚလာတဲ့ ေနာက္ဆုံး မ်ဳိးဆက္သစ္ လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြေပ့ါ။ ေခတ္ၿပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာရဲ့ အနာဂတ္အလားအလာက ညီေလးတုိ႔ ရဲ့ အႏုပညာ ဖန္တီးမႈအေပၚမွာ မူတည္ေနၿပီ။ ေခတ္ၿပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈ အသစ္ဟာလည္း ညီေလးတုိ႔ လက္ထဲ ေရာက္ေနၿပီလို႔ ကိုယ္ ယူဆတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ လူမႈေရးနဲ႔ အႏုပညာ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈ သိပ္မရွိတဲ့ ၀ါရင့္ကဗ်ာဆရာေတြက ေနာက္ဆုံး မ်ဳိးဆက္သစ္ လူငယ္ေတြ ေပၚထြက္ေနၿပီဆုိတာ သတိမထားမိၾကေသးဘူး။ တခ်ဳိ႔ ကဗ်ာဆရာေတြအယ္ဒီတာေတြက်ေတာ့လည္း သတိထားမိေပမဲ့ လူငယ္ေတြကုိ အသိအမွတ္ျပဳ တန္ဖုိးထား ေနရာေပးဖုိ႔ ၀န္ေလးတြန္႔ဆုတ္ေနၾကေသးတယ္။ သူတုိ႔ကုိ ဘာေျပာခ်င္လဲ။

ေျဖ(၂)
ေနာက္ဆံုးမ်ိဳးဆက္သစ္ ဆိုတာ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ေပၚထြက္ခဲ့တာပဲ။ ဒါဟာ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္သဘာဝတစ္ခုပါ။ အဲဒီ ့မ်ိဳးဆက္သစ္ကပဲ အခ်ိန္ကာလ အခ်ိဳးအေကြ ့တစ္ခု အေရာက္မွာ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းျဖစ္သြားတာပါပဲ။ အေဟာင္းေနရာမွာ အသစ္က ေအာ္တိုမစ္တစ္ ဝင္လာမွာပဲ။ အဓိကက စစ္မွန္တဲ့ အသစ္ျဖစ္မျဖစ္ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒါဟာ လူငယ္ေတြအတြက္ ၾကီးေလးတဲ့တာဝန္ပဲ။ ေလးလံတဲ့ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးပဲ။ ညံ့လို ့မရပါဘူး။ အေခ်ာင္လိုက္ ေရသာခိုေနလို ့လည္း မရေတာ့ပါဘူး။ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွဳေတြ နဲ ့ထင္သာျမင္သာ ရွိရပါေတာ့မယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ကိုယ္ ကြ်န္ေတာ္လည္း မ်ိဳးဆက္သစ္ျဖစ္ရဲ့လား ဆိုတာ သံသယဝင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုလည္း အားရမိတယ္လို ့ကို မရိွေသးဘူး။ ကဗ်ာေက်ာင္းသား အဆင့္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ေလ့လာဆဲ ၊ သင္ယူဆဲ၊ ၾကိဳးစားဆဲပါ။ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္ရ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာရဲ့ ဂယက္ဟာ ပရင့္တ္မွာထက္ အြန္လိုင္းမွာက ပိုျပီးလွဳပ္ခတ္ေနပါတယ္။ အြန္လိုင္းသံုးေနတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြ ကဗ်ာခ်စ္သူေတြ ပိုျပီးသတိထားမိမွာပါ။ ဆရာေမာင္ျပည့္မင္း၊ ဆရာသစၥာနီ၊ ဆရာနိုင္မြန္ေအာင္သြင္၊ ဆရာ ခရမ္းျပာထက္လူ၊ ဆရာေစတ၊ ဆရာ ေအာင္ရင္ျငိမ္း၊ ဆရာ ေမာင္ယုပိုင္၊ ဆရာ လူဆန္း ၊ ဆရာနရနီ၊ ဆရာလြန္းဆက္နိုးၿမတ္ စတဲ့ ဝါရင့္ ကဗ်ာဆရာေတြ ကိုယ္တိုင္ အြန္လိုင္းေပၚကလူငယ္ေတြရဲ့ ကဗ်ာေတြကို အေရးတယူဖတ္ျပီး ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ၊ ဟိုက္လိုက္ ေတြ ၊ ကြန္မန္ ့ေတြ ေပးၾကတယ္။ လူငယ္ေတြကို လက္တြဲေခၚၾကတယ္ အားေပးၾကတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ပါ။ လူသားဆန္တဲ့ ၾကည္နူးဖြယ္ ယဥ္ေက်းမွဳ တစ္ခုပါ။ လူငယ္ေတြအေပၚ အေလးထားတဲ့ လူၾကီးေတြကိုလည္း ရွိရင္းစြဲ ေလးစားမွဳေတြကို ၂ ထပ္ကိန္းတင္မိပါတယ္။ ေခတ္ၿပိဳင္ၿမန္မာကဗ်ာရဲ့ အနာဂတ္အလားအလာဟာ လူငယ္ေတြေပၚမွာ မူတည္ေနတယ္ဆိုတာ မွန္ေပမယ့္ မၿပည့္စံုပါဘူး။ ဒီေနရာ မွာ အေလးအနက္ ထပ္ေျပာခ်င္တာက ကြ်န္ေတာ္တို ့လူငယ္ေတြဟာ ကဗ်ာပညာရွင္ေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ေလ့လာဆဲ သင္ယူဆဲ ၾကိဳးစားဆဲ ကဗ်ာေက်ာင္းသားေတြ ဆိုေတာ့ အစြန္းအထင္း အမွားအယြင္းေတြ တလြဲဆံပင္ေကာင္းတာေတြလည္း ရွိနိုင္ပါတယ္။ တတ္သိနားလည္တဲ ့ဆရာသမားေတြရဲ့ ေထာက္ျပမွဳ ၊ အတိမ္းအေစာင္းေတြ ကို လမ္းေၾကာင္း ေက်ာင္းေပးတာမ်ိဳးေတြ လိုအပ္တယ္လို ့ယူဆမိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တို ့အတြကိ ေရႊပါပဲ။ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာကဗ်ာရဲ့အလားအလာ ပိုျပီးက်ယ္ျပန္ ့ခိုင္မာဖို ့ဆိုရင္ အြန္လိုင္းအျပင္ ပရင့္တ္ဘက္မွာပါ ေပါက္ေရာက္ဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။ ပရင့္ဘက္မွာေတာ့ အယ္ဒီတာေတြနဲ ့ဆိုင္တာေပါ့ဗ်ာ။ အယ္ဒီတာေတြကလည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တစ္ခု ပါပဲ။


ေမး ၃။ လက္ရွိ အေျခအေနအရ ၂၀၁၀ အလြန္ ေခတ္ၿပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာ အခင္းအက်င္းမွာ ပင္မေရစီးေခတ္ေပၚကဗ်ာအျပင္ အယ္လ္ပီ ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္၊ စမ္းသပ္၊ စကားေျပကဗ်ာ၊ ဖလာ့ဖ္ စသျဖင့္ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ေတြ အယူအဆေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနၾကတယ္။ အဲဒီ ကဗ်ာအယူအဆ/ အႏုပညာ လက္ရာေတြအေပၚ ညီေလးတုိ႔ရဲ့ အျမင္။

ေျဖ(၃)   ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာကဗ်ာ အခင္းအက်င္းမွာ ပင္မေရစီးေခတ္ေပၚ ကဗ်ာအျပင္ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား အသစ္ေတြ အၿပိဳင္ ျဖစ္ထြန္းေပၚထြက္လာတာဟာ ျမန္မာကဗ်ာေလာကရဲ့ တိုးတက္တဲ့ လကၡဏာ တစ္ရပ္ပါပဲ။ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ ဆက္လက္ျပီး ဘယ္လို ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားသစ္ေတြ ေပၚထြက္ လာဦးမလဲ ဆိုတာ ရင္ခုန္စရာေကာင္းပါတယ္။ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံတည္းမွာ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ဘာသာစကား ဘာသာတရားေပါင္းစံု အတူတကြ မီွတင္းေနထိုင္သလိုမ်ိဳး ကဗ်ာနိုင္ငံေတာ္မွာ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေပါင္းစံု အတူတကြမွီတင္းေနထိုင္ၾကျခင္းေပါ့။ တိုက္ခိုက္ရန္ျပဳေနမယ့္အစား ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမွဳနဲ ့ကိုယ္ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္စည္းစည္းလံုးလံုး အတူတကြ ေနထိုင္သမွဳၿပဳၾကမယ္ဆိုရင္ ကဗ်ာနိုင္ငံေတာ္ၾကီး ျငိမ္းခ်မ္းမွာေပါ့။ စိတ္ခ်မ္းေျမ့စရာေကာင္းမွာေပါ့။ ဘယ္လိုကဗ်ာအမ်ိဳးအစားသစ္မဆို ပင္မေရစီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာလိုပဲ ခိုင္မာေတာင့္တင္းတဲ့ ေက်ာရိုးဆစ္ေတြ ရွိေနဖို ့အေရးအၾကီးဆံုးပါပဲ။ ဒါဆိုရင္ အေကာင္းဆံုးေပါ့။

ေမး ၄။  အဲဒီ ေခတ္ၿပဳိင္ကဗ်ာေတြထဲက ညီေလးတုိ႔ အာရုံတိမ္းညြတ္မႈ ရွိတဲ့ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစား။ အဲဒီ ကဗ်ာေဗဒအေပၚ နားလည္ခံယူထားပုံ အႏွစ္ခ်ဳပ္။ တကယ္လို႔ ညီေလးတုိ႔ လက္ရွိေရးေနတဲ့ ကဗ်ာအႏုပညာလက္ရာ ေတြကုိ ဖန္တီးသူကုိယ္တုိင္ အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုခု ခြဲျခားေျပာျပပါ။ ကုိယ့္ အႏုပညာကုိယ္ တျခားသူေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေအာင္ ေျပာပါလို႔ ေမးရင္ ဘယ္လိုေျဖၾကမလဲ။ တခ်ဳိ႔ ကဗ်ာဆရာေတြ/ ကဗ်ာဖတ္သူေတြကေတာ့ ကဗ်ာအႏုပညာကုိ အမည္အမွတ္တံဆိပ္ေတြ တပ္တာအေပၚယံ ကိစၥေတြပဲလို႔ ယူဆၿပီး ႏွစ္သက္လက္ခံမႈ မရွိၾကဘူး။ ကုိယ့္ အျမင္ေျပာရရင္ ကဗ်ာကုိယ္တုိ္င္ကုိကတျခား အႏုပညာ အမ်ဳိးအစားေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေနတဲ့ စာေပပုံသ႑ာန္တစ္မ်ဳိးပဲေလ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေမးတာပါ။

အေျဖ(၄)  ။ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ အခင္းအက်င္းမွာ ဘယ္လိုကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမဆို ကြ်န္ေတာ္စိတ္ဝင္စားပါတယ္။ ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္အေနနဲ ့အားလံုးကို ျခံဳငံုေလ့လာသင့္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္အေနနဲ ့ကေတာ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားတစ္ခုတည္းအေပၚ အာရံုတိမ္းညႊတ္ သြားတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားတစ္ခုတည္းနဲ ့လည္း မလံုေလာက္ေတာ့ပါဘူး။ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမ်ိဳးစံုရဲ့ လႊမ္းမိုးရိုက္ခတ္မွဳေတြ ကေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္အေပၚမွာ အနည္းနဲ ့အမ်ားပါပဲ။ ကိုယ္တိုင္က ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအသစ္တစ္မ်ိဳး ေရးစြမ္းဖန္တီးနိုင္တဲ့ အစြမ္းအစ မရိွေတာ့ ရိွနွင့္ၿပီးသား ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြထဲကပဲ ကြ်န္ေတာ္ သေဘာက် နွစ္သက္တာ ေတြကို ငွားယူသံုးစြဲၿပီး ေပါင္းစပ္ေရးသားၾကည့္တဲ့ အဆင့္ပဲ ရိွပါေသးတယ္။ ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္အေနနဲ ့ကိုယ္ဘာေတြ ေရးေနလဲ ဘယ္လိုအမ်ိဳးအစားေတြ ေရးေနလည္းဆိုတာေတာ့ သိသင့္တယ္လို ့ထင္တယ္။ ကိုယ္စီးေနတာ ရထားလား ကားလားဆိုတာေတာ့ သိထားရမယ္ မဟုတ္လားဗ်ာ။ ေလာေလာဆယ္ Hybrid ပါပဲ။  ကြ်န္ေတာ္အေရးအသားအမ်ားစုဟာ အယ္လ္ပီရဲ့ အေငြ ့အသက္ေတြ၊ ပို ့စ္ေမာ္ဒန္ရဲ့ ပိုင္းစစိတ္မႊာမွဳ fragments ေတြ၊ နီယိုေမာ္ဒန္ရဲ့ အာရံုခံစားပံုနဲ ့ေနာက္ခံအယူအဆ တခ်ိဳ ့ေတြ ေရာယွက္ပါဝင္ေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ collage နဲ ့collaborate ေတြလည္း စိတ္ဝင္တစား ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ အခင္းအက်င္းဟာ အနံ ့အရသာ မ်ိဳးစံု ခင္းက်င္းထားတဲ့ ပြဲေတာ္အုပ္ၾကီးနဲ ့တူပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို ့ၾကိဳက္နွစ္သက္ရာ ေရြးခ်ယ္ စားသံုးနိုင္တာ မဟာအခြင့္အေရးတစ္ခုပါပဲ။ အဲ့ဒီအေပၚမွာပဲ ရွာေဖြရင္းခ်ဲ ့ထြင္ရင္း စမ္းသပ္ရင္း ဥာဏ္မီသေလာက္ ၾကိဳးစားအားထုတ္ၾကည့္ရမွာပါပဲ။ တံဆိပ္ေတြကေတာ့ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တိုင္ လက္ခံသည္ ျဖစ္ေစ၊ လက္မခံသည္ ျဖစ္ေစ ကပ္ပါလာမွာပဲ။ တတ္သိနားလည္ ကြ်မ္းက်င္သူေတြ ကိုယ္တြယ္သင့္တဲ့ ပညာရပ္ဆန္တဲ့ ကိစၥမ်ိဳးပါ။ ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္ရဲ့ ကဗ်ာအနည္းငယ္ကို ခြဲျခမ္းစိပ္ျဖာျပီး တံဆိပ္ကပ္လိုက္တာ အမ်ိဳးအစားခြဲလိုက္တာမ်ိဳးဟာ  အဲဒီကဗ်ာေရးသူအေပၚမွာ ဘယ္အတိုင္းအတာ ဘယ္ကာလထိ ခံမလဲ။ မေသခ်ာပါဘူး။ ေခတ္ကလည္း ေရြ ့ေနပါတယ္။ ကဗ်ာေတြကလည္း ေရြ ့ေနပါတယ္။ ကဗ်ာေရးသူေတြကလည္း တစ္ေနရာတည္း ေက်ာက္ခ် မေနပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ေရးခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြကို အမ်ိဳးအစားခြဲနိုင္ပါတယ္။ တံဆိပ္ကပ္နိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီတံဆိပ္ အဲဒီအမ်ိဳးအစား ဘယ္အတိုင္းအတာထိ တည္ရွိေနမလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ အာမ မခံနိုင္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို ့လဲဆိုေတာ့ အခ်ိဳးအေကြ ့တစ္ခုခုမွာ အားလံုးဟာ ေျပာင္းလဲ သြားနိုင္လို ့ပါ။ မေရာက္ဖူးေသးတဲ့ အရပ္ေဒသေတြကိုလည္း ခရီးထြက္ခ်င္ပါေသးတယ္။

ေမး  ၅။ ညီေလးတုိ႔ အေနနဲ႔ ကဗ်ာအႏုပညာ လက္ရာတစ္ခုကုိ ဘယ္လို အေတြးအေခၚ ဘယ္လို အာရုံခံစားပုံ ဘယ္လို အတတ္ပညာပုိင္း နည္းစနစ္ပုိင္းေတြနဲ႔ ေရးသားဖန္တီးေနၾကသလဲ။ ကဗ်ာေရးသားျခင္းရဲ့ ေနာက္ကြယ္မွာ ဘယ္လို ေနာက္ခံ အယူအဆနဲ႔ ခံယူ ယုံၾကည္ခ်က္ေတြ ရွိေနၾကသလဲ။

အေျဖ (၅) ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာရဲ့ အခန္းက႑မွာ အေတြးအေခၚ အာရံုခံစားပံု အတတ္ပညာပိုင္း နည္းစနစ္ပိုင္းေတြ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္။ သိထားသင့္ပါတယ္။ တခ်ိဳ ့ကလည္း ကဗ်ာေရးဖို ့တစ္ခုတည္းသာ အာရံုစိုက္ျပီး poetic ပိုင္းဆိုင္ရာေတြ ၊ Ideology ပိုင္းဆိုင္ရာေတြ သိပ္ဂရုမစိုက္ၾကပါဘူး။ ဒါေတြ ေျပာဖို ့လည္း ဝန္ေလးတြန္ ့ဆုတ္တတ္ၾကတယ္။ ေလာေလာဆယ္ လက္လွမ္းမီသေလာက္ ေလ့လာေနဆဲပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ သီဝရီေတြ နည္းစနစ္ေတြၾကား ကိုယ့္ကဗ်ာလိပ္ျပာေလး ပိတ္မိညပ္ေသမသြားေအာင္ ရွဥ့္လည္း ေလွ်ာက္သာ ပ်ားလည္းဆြဲသာ ဂရုစိုက္ခ်င္ပါတယ္။ တစ္ပုဒ္နဲ ့တစ္ပုဒ္ ပံုစံခြက္ထဲကအတိုင္း ထြက္က်လာတာ မဟုတ္ပဲ လြတ္လပ္လန္းဆန္းေနတာမ်ိဳးေပါ့။ ျဖစ္ခ်င္တာကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို ့အတြက္ကလည္း မလြယ္ကူပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ကဗ်ာေရးသူ တစ္ေယာက္အေနနဲ ့poetic ပိုင္းဆိုင္ရာေတြ Ideology ပိုင္းဆိုင္ရာေတြ ေရွာင္လႊဲလို ့မရပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ သဒၵါအလကၤာရ နဲ ့အတၳါအလၤကာရ ႏွစ္ရပ္စလံုးပါေအာင္ အတတ္နိုင္ဆံုး အားထုတ္ပါတယ္။ ေခတ္စနစ္၊ နိုင္ငံေရး၊ယဥ္ေက်းမွဳ၊ လူအဖြဲ ့အစည္းၾကီးရဲ့ အျဖစ္အပ်က္နဲ ့ရွဳၿမင္သံုးသပ္ခ်က္ေတြ၊ ပုဂၢလအာရံုခံစားမွဳေတြ၊ စတဲ့ အရာေတြကို ဘာသာစကားနဲ ့hybrid လုပ္ေရးျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ Expression နဲ ့Construction ကို ေပါင္းစပ္ေရးသားဖို ့အားသန္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ကို ရိုက္ခတ္လာတဲ့ ကြ်န္ေတာ့္အေပၚမွာ ကပ္ျငိလာတဲ့ သိမွဳနဲ ့အဓိပၸါယ္ေတြကို ဘာသာစကားကို ၾကားခံထားျပီး ေပးပို ့ေစသလို၊ ဘာသာစကားထဲကပဲ သိမွဳနဲ ့အဓိပၸါယ္ေတြ ၿပဳလုပ္တည္ေဆာက္ရတာကိုလည္း စိတ္ဝင္တစားသေဘာက်မိျပန္တယ္။ ေဘာလံုးသမားေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ဖို ့ဘယ္ေၿခေရာ ညာေျခေရာ သန္ရပါ့မယ္။ ေခါင္းတိုက္ေဘာေတြ ဖရီးကစ္ေတြ၊ အလိမ္အေခါက္၊ သက္လံု၊ ၾကံ့ခိုင္မွဳ၊ နည္းစနစ္ ၊ အားကစားစိတ္ဓါတ္ စတဲ့ အဂၤ ါရပ္ေတြ ျပည့္စံုဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးသူကလည္း ဒီလိုပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ေလ့လာထားသေလာက္ သိသေလာက္ ဥာဏ္မီသေလာက္နဲ ့ ဂိုးရွဴးဖို ့ဘယ္ေၿခညာေၿခေတာ့ ေရြးေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ေမး ၆။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကြန္ဆက္ျခဴရယ္၊ အယ္လ္ပီ စသျဖင့္နဲ႔ ပုိ႔စ္္ေမာ္ဒန္ ပထမမ်ဳိးဆက္ စာေပအယူအဆေတြကုိ လက္ခံယုံၾကည္တဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြမွာ ကဗ်ာဆရာရဲ့ တစ္သီးပုဂၢလအာရုံခံစားမႈကုိ အဓိကမထားတဲ့၊ ေခတ္စနစ္လူမႈ၀န္းက်င္ရဲ့ အေၾကာင္းအရာ အျဖစ္အပ်က္ေတြကုိ မ်က္ကြယ္ျပဳခ်င္တဲ့ အယူအဆမ်ဳိးေတြ ရွိေနၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲဒီ အယူအဆေတြက ၁၉ ရာစုအလယ္ပုိင္းေလာက္က ျပင္သစ္နဲ႔ အဂၤလန္ႏုိင္ငံေတြမွာ ေခတ္စားခဲ့တဲ့ Aestheticism ရဲ့ စာေပအႏုပညာ အယူအဆေတြ။ Oscar Wilde တုိ႔လို ကုိယ္တုိ႔ဆီမွာဆုိရင္ ဆရာသစာနီတုိ႔လိုေပ့ါ အႏုပညာရသအဓိက၀ါဒီေတြက သန္႔စင္တဲ့ အႏုပညာဟာလူမႈေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ကုိယ္က်င့္တရားဆုိင္ရာ ဆုံးမသြန္သင္မႈေတြနဲ႔ မေရာေထြးသင့္ဘူးလို႔ ယူဆခဲ့ၾကတယ္။ အႏုပညာဟာ အႏုပညာအတြက္ဆုိတဲ့ ေၾကညာခ်က္က Aestheticism ရဲ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္ အယူအဆေပ့ါ။ ညီေလးတုိ႔ အျမင္ကေရာ...ကဗ်ာအႏုပညာမွာ ကဗ်ာဆရာရဲ့ တစ္သီးပုဂၢလ အာရုံခံစားမႈနဲ႔ေခတ္စနစ္လူမႈ၀န္းက်င္အေပၚ အျမင္ေတြ ပါသင့္ မပါသင့္။


ေၿဖ ၆။ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားတစ္ခုခ်င္းစီမွာ ေယ်ဘူယ်သြင္ျပင္ လကၡဏာေတြ၊ ေဒါက္တိုင္ေတြ ကေတာ့ သူ ့အယူအဆနဲ ့သူ ရွိေနတာပဲ။ မတူညီနိုင္ပါဘူး။ ကဗ်ာစားသံုးသူခ်င္းလည္း မတူညီနိုင္ပါဘူး။ အသီးအရြက္ၾကိဳက္သူနဲ ့အသားငါးၾကိဳက္သူ။ ကိုယ္က အသားငါး မစားလို ့အသားငါးစားသူေတြကို ရန္လုပ္ေစာ္ကားထိုင္ဆဲ မေနသင့္ဘူးေလ။ ပြဲေတာ္အုပ္ ဥပမာလို ပဲေပါ့ဗ်ာ။ ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ဟင္း ေရြးနွိဳက္စားရံုပါပဲ။ ယဥ္ေက်းမွဳ ေခတ္စနစ္နဲ ့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လူမွဳအဖြဲ ့အစည္း အေၾကာင္းခ်င္းရာေတြက ေန ့စဥ္နဲ ့အမွ် လူသားေတြ အေပၚ ရိုက္ခတ္ေနပါတယ္။ ေရွာင္လႊဲလို ့မလြတ္ပါဘူး။ ဒါေတြရဲ့ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးကိုလည္း ကြ်န္ေတာ္တို ့အေနနဲ ့မီးေမာင္းထိုးျပသင့္တယ္။ ရွဳျမင္သံုးသပ္သင့္ပါတယ္။ ' ငါ ' ဗဟိုျပဳကိစၥေတြကလည္း ခုထိ အျငင္းအခုန္ေကာင္းတုန္းပါပဲ။ ' ငါ' နဲ ့ 'ငါ ့ခံစားမွဳ ဟာ ပင္မေရစီးေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာ အဓိက ဇာတ္ေဆာင္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာတခ်ိဳ ့က 'ငါ' ဗဟိုျပဳေတြကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ ့ေဖ်ာက္ဖ်က္ၾကိဳးစားလာၾကတယ္။ ငါ' ကို ေဆာက္သြားနဲ ့တစ္ခ်က္ျပီးတစ္ခ်က္ဖဲ့ထုတ္ၾကတယ္။ ငါ' ပါေနခဲ့ရင္လည္း အဲဒီ 'ငါ' ဟာ 'ငါ ' ဗဟိုျပဳ ' ငါ' မျဖစ္ရေလေအာင္ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္းဆို Parody ပံုစံ 'ငါ' ေတြ ေခတ္ျပိဳင္ထဲမွာ ထြက္ေပၚလာျပန္တယ္။ ကြ်န္ေတာ့္တစ္ဦးတည္အျမင္အရ လူအုပ္ၾကီးထဲမွာ ေရာေနွာေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့လူသားရဲ့ Identity ကို ရွာေဖြတည္ေဆာက္တာကို လက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးတည္းမွာပဲ 'ငါ' ဗဟိုျပဳကဗ်ာေတြ ခ်ည္းပဲ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ျငီးေငြ ့စရာေကာငိးျပီး ကဗ်ာအနုပညာအျမင္ အရ ေဘာင္က်ဥ္းလြန္းေနမွာပါ။ ဒီလိုပါပဲ ကဗ်ာေဗဒအယူအဆေတြအရ 'ငါ'ကို လံုးဝၾကီး ပစ္ပယ္ထားျပန္ရင္လည္း ကဗ်ာေဗဒအယူအဆေတြအရ မွန္ကန္ေပမယ့္ အနုပညာအျမင္အရေတာ့ ေဘာင္က်ဥ္းေနဦးမွာပဲ။ ငါ ဆိုတာ အတၱပါပဲ။ ကဗ်ာေရးသူေတြဟာ ပုထုဇဥ္ေတြပါပဲ။ ပုထုဇဥ္မွန္ရင္ အတၱနဲ ့မကင္းပါဘူး။ ” ငါ ” ဗဟိုမၿပဳတဲ့ ကဗ်ာေတြကေရာ ငါ့ကဗ်ာမွာ “ငါ“ ဗဟိုမၿပဳေအာင္ ေရးမယ္ကြာ။ ငါ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမွာ “ငါ” ကိုဖဲ့ထုတ္မယ္ကြာ ဆိုတဲ့ “ငါ“ အတၱၾကီး ပါေနၿပီမဟုတ္လား။ ဆိုေတာ့ ကဗ်ာေရးသူမွာ အတၱမကင္းစင္ေသးသမွ် ကဗ်ာအနုပညာမွာ “ ငါ” ကင္းစင္တယ္လို ့ယူဆလို ့ရပါ့မလား။ ကဗ်ာနဲ ့ကဗ်ာေရးသူကို ပူးတြဲ မၿမင္သင့္ဘူးဆိုေပမယ့္ လူဆိုတာ အတၱနဲ ့မကင္းေၾကာင္း ေၿပာၿပတာပါ။ အနုပညာ က အရမ္းကို က်ယ္ၿပန္ ့နက္ရိွဳင္းပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ အတၱေၾကာင့္ က်ဥ္းေၿမာင္းေနရတာပါ။ အနုပညာမွာ အရာအားလံုးပါသင့္ပါတယ္။ အနုပညာကို မကန္ ့သင့္ပါဘူး၊ မသတ္သင့္ပါဘူး၊ မကန္ ့သတ္သင့္ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ' ငါ' ကို လံုးဝ ပစ္ပယ္လိုက္တာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ တစ္ခါတေလ ဇာတ္ေဆာင္၊ တစ္ခါတေလ ျဖတ္ေလွ်ာက္ပါပဲ။ အနုပညာဟာ ၿပည္သူအတြက္၊ မဟုတ္ေသးပါဘူး၊ အနုပညာဟာ အနုပညာရွင္အတြက္ ၊ မဟုတ္ေသးပါဘူး၊ အနုပညာဟာ အနုပညာအတြက္၊ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ အနုပညာဟာ အဲဒီအရာေတြ အားလံုးအတြက္ပါ။

ေမး ၇။ ကုိယ့္ အျမင္ေျပာရရင္ ျမန္မာစာေပေလာကမွာ Realism အယူအဆနဲ႔ တန္ဖုိးစံႏႈန္းေတြကုိ စြဲလမ္းဆုပ္ကုိင္ထားတဲ့ အယ္ဒီတာေတြနဲ႔ စာေရးဆရာေတြ ရွိေနလို႔ ျမန္မာ၀တၳဳတုိ/ အက္ေဆး အေရးအသားေတြဟာ Realism နယ္ပယ္ထဲမွာပဲ ပိတ္မိေနၾကၿပီး ျမန္မာစကားေျပယဥ္ေက်းမႈ အသစ္ဖြံၿဖဳိးတုိးတက္မႈ မရွိဘဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရပ္တန္႔ေနတာလို႔ ျမင္မိတယ္။ ၁၉၉၅ ၀န္းက်င္ကေန ၂၀၀၅ ေလာက္အထိ ေခတ္စားရ်င္သန္ခဲ့တဲ့ ေမာ္ဒန္နဲ႔ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ စကားေျပေတြကေတာ့ ျခါင္းခ်က္ေပါ့ေလ။ ကဗ်ာအႏုပညာမွာ ဆုိရင္လည္း Modern Conservative ျဖစ္ေနတဲ့ ၀ါရင့္ ၀ါႏုကဗ်ာဆရာေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြ ကဗ်ာဖတ္ ပရိသတ္ေတြ ရွိေနၾကေသးတယ္ ထင္တယ္။ အဲဒီလို Modern Conservative ေတြကုိ ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္ေရးကုိ မလိုလားတဲ့သူေတြ၊ အေႏွာင့္ အယွက္ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစမယ့္ သူေတြလို႔
ဆုိႏုိင္မလား။

ေၿဖ ၇ ။   ။ျမန္မာစကားေျပေတြဟာ ျမန္မာကဗ်ာေတြထက္ တိုးတက္မွဳ ေနွာင့္ေနွး ေနတာ အားလံုးမ်က္ျမင္ပါပဲ။ စကားေျပမွာက realism ေတြ အားေကာင္းေမာင္းသန္ျဖစ္ဆဲပါပဲ။ ဒါဟာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အေမွာင္ေခတ္မွာ နွစ္ရွည္ၾကာၿမင့္စြာ နစ္ၿမဳပ္ခဲ့တာေတြရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ရလဒ္ လို ့လည္း ေၿပာနိုင္တာပဲ။ ဆန္းသစ္တဲ့ စကားေျပေရးဟန္ေတြ၊ ေမာ္ဒန္နဲ ့ပို ့စ္ေမာ္ဒန္ စကားေျပေတြ ေရးသားခဲ့/ ေနသူ အမ်ားစုဟာ ကဗ်ာဆရာေတြ ျဖစ္ေနတာကလည္း ထည့္စဥ္းစားသင့္တဲ့အခ်က္ပါ။ modern conservative ေတြကို ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမွဳ ဖြံ ့ျဖိဳးတိုးတက္ေရးမွာ အေနွာက္အယွက္ အဟန္ ့အတား ျဖစ္ေစမယ့္ သူေတြလို ့ကြ်န္ေတာ္ မသတ္မွတ္ခ်င္ပါဘူး။ အနည္းနဲ ့အမ်ားေတာ့ အေနွာက့္အယွက္ အတားအဆီး ၿဖစ္ခ်င္ၿဖစ္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ပန္းတိုင္ရိွရာ ကိုယ့္ယံုၾကည္မွဳကို ခိုင္ခိုင္မာမာ မေလ်ာ့ေသာဇြဲနဲ ့ကိုယ့္လမ္းကိုယ္ေဖာက္သြားမယ္ဆိုရင္ အေကာင္းဆံုးအေနအထားတစ္ခုကို ရရွိလာမွာပါပဲ။ အနုပညာဟာ စစ္အစိုးရမွ မဟုတ္တာ။ ဟစ္ပ္ေဟာ့ပ္ေတြ ေအာင္ျမင္ဖို ့ေရာ့ခ္ေတြ အမွိဳက္ေတာင္းထဲ/ ေရဆိုးေျမာင္းထဲ ထိုးက်ေပးလိုက္ရတာမွ မဟုတ္တာ။ အနုပညာယဥ္ေက်းမွဳအသစ္ေတြ ေပၚထြန္းဖို ့အနုပညာယဥ္ေက်းမွဳအေဟာင္းေတြ မီးရွိဳ ့ဖ်က္စီး ပစ္ဖို ့မလိုပါဘူး။ အနုပညာယဥ္ေက်းမွဳ အေဟာင္းေတြဟာ တေလးတစား တျမတ္တနိုး ထိန္းသိမ္းထားသင့္တဲ့ အရာေတြပါ။

ေမး ၈။ အြန္လိုင္း ကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈဘက္ တစ္ခ်က္ေလာက္ လွည့္ၾကည့္လိုက္ရေအာင္။ အြန္လိုင္းက ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ ကဗ်ာေတြအေပၚ ညီေလးတုိ႔ အျမင္ကုိ အုပ္စုနဲ႔ အမ်ဳိးအစားေတြ ခြဲျခားေ၀ဖန္ေပးပါ။ အြန္လိုင္းနဲ႔ ပရင့္တ္မီဒီယာ ပဋိပကၡ ကိစၥ၊ အႏုပညာဗီဇနဲ႔ ကဗ်ာဖန္တီးမႈ အေတြ႔အၾကဳံ အႏုအရင့္ကိစၥ၊ အယ္ဒီတာ မရွိတဲ့ မီဒီယာျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုိယ့္ကဗ်ာကုိယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးလို႔ရေနတဲ့ အခြင့္အလမ္းရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ေကာင္းက်ဳိး ဆုိးက်ဳိး၊ အနုပညာ အဆင့္အတန္း သိပ္မရွိတဲ့ ကဗ်ာေတြေအာက္က Like & Comment ကိစၥေတြက အစေပ့ါ။

ေၿဖ ၈။  ။ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳနဲ ့နည္းပညာတိုးတက္မွဳေတြရဲ့ အက်ိဳးရလဒ္က အြန္လိုင္းမွာ ကဗ်ာေရးသူေတြ အံုနဲ ့က်င္းနဲ ့ျဖစ္လာတာပါပဲ။ အြန္လိုင္းက ရွိနွင့္ျပီးသား လူငယ္ေတြအျပင္ ပရင့္တ္သမားေတြပါ အြန္လိုင္းေပၚေရာက္လာေတာ့ အေတာ္ကို ျမိဳင္လာပါတယ္။ အုပ္စုေတြ အမ်ိဳးအစားေတြကေတာ့ အတိအက် မေျပာနိုင္ပါဘူးဗ်ာ။ အစံုပလံုပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ သိသေလာက္ေတာင္ လူငယ္ကဗ်ာေရးသူေတြ ေတာ္ေတာ္ၾကီးကို မ်ားေနတယ္။ နာမည္ေတြ အရမ္းမ်ားလြန္းလို ့ကြ်န္ေတာ္ အကုန္မေျပာနိုင္လို ့ခ်န္လွပ္ပရေစ။ ေတြ ့မိတဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား အမ်ားစုကေတာ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊  lp နဲ ့ lp ႏြယ္ကဗ်ာေတြ ၊ နီယိုေမာ္ဒန္နဲ ့ ပို ့စ္ေမာ္ဒန္၊  စကားေျပ၊ စမ္းသပ္၊  ေကာ့လာ့ဂ်္၊  ဖလာ့ဖ္ေတြ၊ hybrid ေတြ။ ဆူရီရယ္၊ ဒီဂ်စ္တယ္ ကဗ်ာေတြ၊ အစံုပါပဲ။ အနည္းနဲ ့အမ်ားပဲကြာတာပါ။ အြန္လိုင္းနဲ ့ပရင့္တ္ကေတာ့ အရင္ေလာက္ အဖုအထစ္ေတြ သိပ္မရွိေတာ့ဘူးပါဘူး။ သမီးရည္းစားအဆင့္ေတာင္ ေရာက္ေလာက္ပါၿပီ။ ပရင့္တ္သမားေတြ အြန္လိုင္းေပၚ ေရာက္လာသလို အြန္လိုင္းသမားေတြလည္း ပရင့္ေပၚတက္လွမ္းေနၾကပါျပီ။ မဂၢဇင္းေတြ အီးေမးလ္လိပ္စာေတြ အသံုးၿပဳလာတာ အြန္လိုင္းနဲ ့ပရင့္ကြာဟ မွဳကို က်ဥ္းေၿမာင္းေစတာပါပဲ။ မဂၢဇင္းတိုင္းလိုလို အီးေမးလ္လိပ္စာေတြ သံုးလာနိုင္မယ္ဆိုရင္ အြန္လိုင္းေပၚက လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြ ပရင့္တ္ေပၚ ခပ္စိပ္စိပ္ၿမင္လာနိုင္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းခ်ည္းသက္သက္ ေရးသားေနတဲ့ လူငယ္ေတြလည္း ရွိေနပါေသးတယ္။ အြန္လိုင္းရဲ့ အားသာခ်က္က ကိုယ့္အျမင္ကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ခ်ျပလို ့ရတယ္။ ဒ့ါက ကဗ်ာအနုပညာ ကို ပိုျပီး က်ယ္ျပန္ ့ေစတဲ့အခ်က္ေပါ့။ ဖက္သူဆီက ခ်က္ခ်င္း တုန္ ့ျပန္မွဳရတယ္။ ပရင့္တ္မွာဆို ကိုယ့္ကဗ်ာ စာဖတ္သူဆီေရာက္ဖို ့အဆင့္ဆင့္ ေက်ာ္ျဖတ္ရတယ္။ အယ္ဒီတာက မၾကိဳက္လို ့ပလံုစြက္လိုက္ရင္ ကိစၥျပတ္ေရာ။ ဆိုးက်ိဳးကေတာ့ ပရမ္းပတာ နိုင္လာတယ္။ မင္းမဲ့ဆန္လာတယ္။ copy paste ေတြကလည္း ေခတ္စားေတာ့ ခပ္တည္တည္ ကေလာင္ ေျပာင္းတပ္ခံရတာေတြ ေပါ့။ like ေတြ comment ေတြကိစၥကေတာ့ ကဗ်ာေရးသူအတြက္ အားအင္ ျဖစ္ေစနိုင္သလို like ေတြ comment ေတြ ထဲမွာေပ်ာ္ဝင္မသြားဖို ့လည္း သတိထားသင့္မယ္ထင္တယ္။ အြန္လိုင္းမွာလည္းသာမန္ကဗ်ာဖတ္ပရိသတ္မ်ားပါတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ဟာ ေခတ္ၿပိဳင္ကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ထက္ like ေတြ၊ commentေတြ ၊ share ေတြ ပိုရေနတာ အထင္းသားပါ။ ပရိသတ္အၾကိဳက္ လိုက္ေရးေနမယ္ဆိုရင္လည္း တိုးတက္သင့္တာေတြ ေနာက္က်သြားနိုင္ပါတယ္။ လူငယ္ကဗ်ာေရးသူအမ်ားစုကေတာ့ သူတို ့ေရွ ့က တတ္သိနားလည္တဲ့ ဆရာသမားေတြရဲ့ အၿပဳသေဘာဆန္တဲ့ comment ေတြ ကို ပိုၿပီးဆာေလာင္တတ္ၾကပါတယ္။ တန္ဖိုးထားတတ္ၾကပါတယ္။

ေမး ၉။ ျမန္မာကဗ်ာေလာကမွာ ကဗ်ာခ်ဥ္းကပ္ခံစား ေ၀ဖန္မႈ လုပ္ၾကတဲ့အခါ တန္ဖုိးထား နားလည္ခံစားမႈ( Appreciation ) နဲ႔ ေကာင္းဆုိး ေ၀ဖန္ ခ်ဥ္းကပ္သုံးသပ္( Criticize ) လုပ္တာ ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားလုံး လုပ္ေဆာင္ၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဆရာျမဇင္၊ ဆရာ မင္းလွညြန္႔ၾကဴး၊ ဆရာမ်ုဳိးသန္႔၊ ကုိမင္းခက္ရဲ၊ သူရနီတုိ႔ရဲ့ ကဗ်ာခ်ဥ္းကပ္မႈေတြက Criticize ဘက္ကုိ အေလးသာၿပီး ဆရာေမာင္သာခ်ဳိနဲ႔ ကုိ ေအာင္ခင္ျမင့္တုိ႔က Appreciation ဘက္ကုိ အေလးသာတယ္လို႔ ကုိယ္ ျမင္တယ္။ ျမန္မာကဗ်ာေ၀ဖန္ေရးအေပၚ ညီေလးတုိ႔ရဲ့ အျမင္။ ၿပီးေတာ့ အခု ႏွစ္ပုိင္း အြန္လုိင္းမွာ သေဘာထားအျမင္မ်ုဳိးစုံနဲ႔ လူေျပာသူေျပာမ်ားေနတဲ့ ေမာင္ဂ်ဳိကာရဲ့ ကဗ်ာခ်ဥ္းကပ္မႈေတြနဲ႔ လူမႈေရး ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြအေပၚ အျမင္။

ေၿဖ ၉။  Appreciation ေရာ Criticize ေရာ နွစ္ခုစလံုး လိုအပ္ပါတယ္။ ေဝဖန္ဆန္းစစ္မွဳ ေတြ ရွိမွလည္း တိုးတက္မွဳ ေတြ ရွိမွာပါ။ အခုအေၿခအေနက ကဗ်ာေဝဖန္ေရးသမားက ေဗဒါ တစ္ပင္ဆို ကဗ်ာေရးသားသူက ဘဲအုပ္ တစ္ရာ နွစ္ရာ အေနအထားကို ေရာက္ေနသလိုပဲ။ ေဝဖန္ေရး ဆိုရာမွာလည္း ခ်စ္သူကို သာေစ မုန္းသူကို နာေစ ၾကီးကေတာ့ လံုးဝကို မရွိသင့္တဲ့ အရာပါ။ သမာသမတ္ရွိဖို ့အေရးၾကီးပါတယ္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး ေဝဖန္မွဳေတြမလုပ္ပဲ စာေပအနုပညာေပၚမွာပဲ အကယ္ဒမစ္က်က် လုပ္ေဆာင္ရင္ေတာ့ ဒါဟာ  တကယ္ေလးစားစရာပါပဲ။ ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္၊ဆရာေဇယ်ာလင္း၊ဆရာေဇာ္ေဇာ္ထြန္းတို ့ရဲ့ ကဗ်ာဆိုင္ရာေဆာင္းပါးေတြ၊ ဆရာမင္းခက္ရဲ၊ ဆရာသူရနီ၊ ဆရာေအာင္ရင္ၿငိမ္း စတဲ့ ဆရာေတြရဲ့ ကဗ်ာခ်ဥ္းကပ္ေတြဟာ
 ေလ့လာသူလူငယ္ေတြအဖို ့အလြန္ကိုတန္ဖိုးရိွပါတယ္။ ကဗ်ာအၿမင္ေတြလည္း တိုးတက္ပြင့္လင္းလာပါလိမ့္တယ္။ ေမာင္ဂ်ိဳကာ နဲ ့ေမာင္ခ်ာလီကိုေတာ့  ပုဂၢိဳလ္ေရး တိုက္ခိုက္မွဳ ေတြကို ေလ်ာ့ျပီး ကဗ်ာေဝဖန္ေရး ေတြ ဆက္လုပ္ေပးပါလို ့ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။

ေမး။  ၁၀။ ၂၀၁၀ အလြန္ ေခတ္ျပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာ အခင္းအက်င္းမွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ အယ္လ္ပီ၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္၊ စမ္းသပ္၊ ဖလာ့ဖ္၊ စကားေျပကဗ်ာ စသျဖင့္ ကဗ်ာအယူအဆ/ အမ်ဳိးအစားေတြ ရွိေနၾကတယ္။ ေခတ္ျပဳိင္ကဗ်ာ( Contemporary Poetry) ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရအေပၚမွာလည္း အျမင္နဲ႔ ၀ိ၀ါဒ အမ်ဳိးမ်ုဳိး ကြဲျပားေနၾကတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ကုိေဇာ္ေဇာ္ထြန္းကေတာ့ ေခတ္ၿပဳိင္ကဗ်ာလို႔ ျမန္မာလို မေျပာဘဲ Contemporary Poetry လုိ႔ အဂၤလိပ္လို တုိက္ရုိင္ သုံးႏႈန္းေျပာဆုိဖုိ႔ အၾကံေပးထားတယ္။ ေခတ္ၿပဳိင္ကဗ်ာဆုိတာ တခ်ဳိကဗ်ာဆရာေတြ ယူဆေနသလို ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ တစ္ခုလား။ ဒါမွမဟုတ္ ၂၀၁၀ အလြန္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ ကဗ်ာအမ်ုဳိးအစားသစ္ေတြကုိ ျခဳံငုံေခၚေ၀ၚတဲ့ ပညာရပ္ဆုိင္ရာ ေ၀ါဟာရတစ္ခုလား။ ညီေလးတုိ႔ ဘယ္လို ခြဲျခားနားလည္ထားလဲ။ ညီေလးတုိ႔ အျမင္နဲ႔ဆုိရင္ ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိေရာ ၂၀၁၀ အလြန္ ေခတ္ၿပဳိင္ကဗ်ာစာရင္းထဲ ထည့္မလား။ ခ်န္ထားခဲ့ခ်င္လား။ ၿပီးေတာ့ လာမယ့္ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခု အတြင္း ေခတ္ျပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာရဲ့ အလားအလာ။ ဘယ္လို ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားေတြ ဆက္လက္ ရွင္သန္ရပ္တည္ ေနႏုိင္မယ္ ထင္လဲ။ ဘယ္လို ကဗ်ာ အမ်ုဳိးအစားသစ္ေတြ အသစ္ ေပၚေပါက္ ထြန္းကားလာမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္း ထင္ေၾကးေပးမလဲ။

ေၿဖ ၁၀။  ေခတ္ျပိဳင္ ကဗ်ာ ဆိုတာ ေခတ္တစ္ေခတ္တည္းမွာ အျပိဳင္ေပၚထြက္လာတဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအကုန္လံုး ကို ၿခံဳငံုေခၚေဝၚတာ ၿဖစ္သလို ေခတ္ၿပိဳင္ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအသစ္ေတြကို ရည္ညႊန္းတာလည္း ၿဖစ္တယ္ လို ့အၾကမ္းဖ်င္းသေဘာေပါက္ထားပါတယ္။ၿပီးေတာ့ ေခတ္ၿပိဳင္အေၾကာင္းခ်င္းရာေတြကို ေရးသားထားတဲ့ကဗ်ာေတြကိုလည္း ေခတ္ၿပိဳင္ကဗ်ာလို ့လည္း ေၿပာလို ့ရပါတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြကလည္း ေခတ္ၿပိဳင္အေၾကာင္းခ်င္းရာေတြ ေရးသားၾကေတာ့ ေခတ္ၿပိဳင္ကဗ်ာထဲ အက်ံဳးဝင္ေနမွာပါပဲ၊  ေခတ္ေပၚကဗ်ာကို ဘယ္သူေတြက ဘယ္လိုပဲထားခဲ့ ထားခဲ့ ပင္မေရစီးေၾကာင္းကေတာ့သူ ့အလွနဲ ့သူစီးဆင္းေနဦးမွာပါပဲ။
 ေခတ္ေပၚသာမရိွခဲ့ဘူးဆိုရင္ ေခတ္ၿပိဳင္ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအသစ္ေတြလည္း ေပၚလာစရာ
အေၾကာင္း မရိွပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို ့ရဲ့ မိခင္ၿမစ္မ,ၿဖစ္တဲ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာကိုေတာ့ ယန္ဇီၿမစ္လို မခန္းေၿခာက္ေစခ်င္ပါဘူး။ သူ အနုပညာနဲ ့သူ ၊သူ ့တန္ဖိုးနဲ ့သူ ဆက္လက္စီးဆင္းေစခ်င္ပါတယ္။ ဆရာေဇာ္ေဇာ္ထြန္းရဲ့ အၾကံေပးမွဳဟာ အေလးအနက္ထား ဝိုင္းစဥ္းစားစရာပါ။ ပညာရပ္ဆန္တဲ့ အတြက္ ကြ်န္ေတာ္ လက္လႊတ္စပယ္ မသတ္မွတ္ဝံ့ပါဘူး။ ဘယ္လိုကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြ ဆက္လက္ရွင္သန္ရပ္တည္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ ေျပာရခက္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကိုယ္တိုင္က ကဗ်ာေလာဘၾကီးသူတစ္ေယာက္ဆိုေတာ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအကုန္လံုးကို ဆက္လက္ရွင္သန္ တိုးတက္ရပ္တည္ေစခ်င္ပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးတစ္စားတည္း အားေကာင္းသြားမယ္ဆို ကဗ်ာအနုပညာ ေဘာင္က်ဥ္းသြားနိုင္ပါတယ္။ အနုပညာနယ္ပယ္မွာ ကဗ်ာဟာ အနက္ရွိဳင္းဆံုးနဲ ့အက်ယ္ျပန္ ့ဆံုးပါပဲ။ ေနာက္ထပ္ ဘယ္လို ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား အသစ္ေတြ ေပၚထြက္မလာေတာ့ဘူးဆိုတာ ဘယ္သူမွ မေျပာနိုင္ပါဘူး။ ေပၚထြက္လာခဲ့ရင္လည္း ၾကိဳဆိုဖို ့အသင့္ပါ။ လူငယ္ေတြရဲ့ အသံကို ေဖာ္ထုတ္ေပးတဲ့ ဆရာေအာင္ရင္ၿငိမ္းကိုလည္း ေက်းဇူးအရမ္းတင္ရိွပါတယ္။